Turysta – Adam Widerski

 

Książka wydana pod patronatem medialnym Subiektywnie o książkach

Recenzja przedpremierowa. Premiera 21 września 2023 r.

"Prosektorium to mój park narodowy".

Nietoperze to specyficzne zwierzęta, wymykające się jednoznacznym klasyfikacjom. Z jednej strony budzą bowiem strach, a z drugiej zaintrygowanie. Pozornie nie chcemy mieć z nimi wiele wspólnego, ale gdy niespodziewanie pojawią się w zasięgu naszego wzroku, z zafascynowaniem je obserwujemy. Podobnie jest z kryminałami oferującymi niecodzienne zbrodnie. W rzeczywistości nie chcemy się z nimi zetknąć, ale lubimy w domowym zaciszu poczuć "bezpieczne zło". "Turysta" to książka, która niewątpliwie spełnia tę funkcję, fundując czytelnikowi niezapomniane wrażenia.

"Baśniarz" – Antonia Michaelis

"Świat baśni był prosty: dobro i zło, ciepło i zimno, lato i zima, czarny statek i białe żagle".

Po lekturze pierwszej książki Antoni Michaelis, jaką miałam okazję czytać, czyli sławetnego tytułu "Dopóki śpiewa słowik" – byłam pełna sprzecznych emocji, które pozwoliły mi zakwalifikować prozę autorki do nietuzinkowych, wywołujących skrajne odczucia. I muszę Wam powiedzieć, że po przeczytaniu kolejnej książki niemieckiej pisarki, mój stosunek do jej twórczości nie uległ zmianie. O ile konstrukcja fabularna "Baśniarza" była o wiele prostsza, o tyle jej klimat i przekaz wywołały we mnie mocno ambiwalentne uczucia. Nie powiem Wam więc, czy proza Michaelis mnie przekonuje. Powiem za to, że na pewno wywołuje sprzeczne emocje. I może o to właśnie autorce chodzi?

"Dopóki śpiewa słowik" – Antonia Michaelis

 

"Wszystko zawsze zaczyna się od początku. Z miłości nic nie zostaje".

 

Słowik do tej pory kojarzył mi się z donośnym, pięknym śpiewem, jaki wydobywa się z tego małego, niepowtarzalnego ptaka. Po lekturze książki Antoni Michaelis, słowik już nie będzie dla mnie wyłącznie symbolem delikatności i piękna, ale również niepokoju, tajemnicy i intrygującej gry. "Dopóki śpiewa słowik" to bowiem książka-gra, gra rozgrywana pomiędzy przebiegłą autorką i niczego nieświadomymi czytelnikami. Uff, dawno nie czytałam tak zagmatwanej fabularnie książki. Książki, która wywołała we mnie tak wiele sprzecznych emocji.

Lidia Miś – "W pewnym teatrze lalek"

"Ciężko jest tak stale grać kogoś innego".

Co robi dziecko biorąc do ręki nową książkę? Dotyka, może nawet wącha, początkowo zwraca szczególną uwagę na oprawę graficzną, by dopiero później zagłębić się w jej treść. Biorąc do ręki książkę "W pewnym teatrze lalek", również i ja zaczęłam ją dotykać, wąchać i oceniać całe wydanie. Jak wypadło? Cóż, autorka z pewnością wie, co dzieci lubią najbardziej.

 

Lidia Miś to urodzona w Międzynarodowy Dzień Teatru, absolwentka studiów ekonomicznych, pedagogicznych i scenariopisarstwa filmu fabularnego. Autorka od dziecka recytowała i grała w przedstawieniach reżyserowanych przez mamę. Jej wydana w 2004 r. debiutancka baśń pt. "Odwiedzając czarownice" doczekała się prapremiery teatralnej. Lidia Miś jest również właścicielką rzeszowskiego wydawnictwa Dreams.

Mistrz lalkarski Zenon stworzył piękną marionetkę, nazywaną Perełką. Ukończona lalka przybywa więc do teatru lalek, by występować tam na scenie. Perełka nie posiada doświadczenia w udawaniu emocji, dlatego też aktorskiego fachu uczą ją jej nowi przyjaciele – Kamila, Babcia, Miś i Kaczka. Szczęśliwe prowadzeniem aktorskiego życia w teatrze pacynki i marionetki obawiają się wyłącznie jednego – wymiany.

Zazwyczaj swoje spostrzeżenia na temat książki zaczynam od treści, a kończę na oprawie graficznej i całym wydaniu. Tym razem jednak odwrócę kolejność i to właśnie na początku wspomnę o niezwykle trafionym wydaniu tej książki dla dzieci. Mowa tutaj głównie o uroczych ilustracjach autorstwa Laury Aldofredi, absolwentki Akademii Sztuk Pięknych Brera w Mediolanie oraz Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie. Otóż całą treść książki zdobią pastelowe rysunki poszczególnych bohaterów wykreowanych  przez Lidię Miś. Rysunki niezwykle dopasowane, zachwycające swoją prostotą i jednocześnie przypominające mi ilustracje bajek sprzed lat. Jestem przekonana, że grafiki te z pewnością zachwycą niejedno dziecko, z pewnością również oddają cały klimat książki. Brawa dla ilustratorki! Muszę również wspomnieć o miłym w dotyku papierze, dużym formacie wydania, specyficznym zapachu kartek oraz dużej czcionce, elemencie niezwykle istotnym przy wydawaniu bajek dla dzieci. Trzymanie tej książki w dłoniach to naprawdę duża przyjemność estetyczna.

"W pewnym teatrze lalek" to bajka w pełni dydaktyczna. Autorka poprzez kreację fikcyjnego świata lalek, ukazała młodym czytelnikom wartości, którymi powinni kierować się w dorosłym życiu. Są nimi przyjaźń, partnerstwo, tolerancja, zrozumienie czy empatia. Wszystkie postacie w teatrze to oczywiście przykłady ludzkich zachowań, a sam teatr to swoista metafora naszego życia. Często bowiem przybieramy maski, gramy kogoś innego niż w rzeczywistości jesteśmy. Lidia Miś w przystępny i zarazem obrazowy sposób przedstawia zawiłości życia, które dziecko czytające tę książkę będzie dopiero poznawać. Czy więc warstwa dydaktyczna spełnia swoją rolę? Z pewnością tak, gdyż oprócz nauki, niesie ze sobą zabawę i rozrywkę. A połączenie tych właśnie elementów w jedną całość to w moim przekonaniu recepta na udaną książkę dla dzieci.

Teatr lalek stworzony przez Lidię Miś urzekł mnie do tego stopnia, że po lekturze poczułam spore rozczarowanie, że to już koniec opowieści o Perełce i jej perypetiach. Z pewnością będę polecać tę książkę, gdyż w swojej treści zawiera wszystkie niezbędne elementy lektury odpowiedniej dla dzieci. Być może, również nam, osobom dorosłym przypomni o prawdach, które zagubiliśmy gdzieś w życiu. Zdecydowanie polecam.

Lidia Miś

Za możliwość przeczytania książki dziękuję Wydawnictwu Dreams

Recenzja bierze udział w WYZWANIU

Janusz Koryl – "Urojenie"

"Miota się tylko między snem a jawą, między pewnością a urojeniem".

Skonstruowanie fabuły, której misternie uknuta intryga ma za zadanie kompletnie ogłuszyć czytelnika, to wyzwanie wymagające dużych pokładów umiejętności i dobrego warsztatu pisarskiego. Niewątpliwie zadania takiego podjął się Janusz Koryl, autor wychwalanej przeze mnie "Ceremonii". Niewątpliwie również ocena wykonania tego zadania zależy od kilku czynników, między innymi od stopnia wyrobienia czytelniczego poszczególnych grup odbiorców.

Janusz Koryl to prozaik i poeta, mieszkający od 1978 r. w Rzeszowie. Autor jest absolwentem filologii polskiej i z racji swojego wykształcenia przez dekadę pracował jako polonista w jednym z rzeszowskich liceów. W swojej pracy zawodowej wykonywał również zawód dziennikarza, był autorem programów w lokalnym oddziale Telewizji Polskiej, oraz pisał recenzje do ogólnopolskich pism literackich. Na chwilę obecną pracuje jako urzędnik w Podkarpackim Urzędzie Wojewódzkim w Rzeszowie.

31 grudnia 2011 r., bal sylwestrowy, na którym bawi się aspirant rzeszowskiej dochodzeniówki Mateusz Garlicki wraz z małżonką, trwa w najlepsze. Niestety jego szampańska zabawa zostaje brutalnie przerwana telefonem służbowym z komendy policji. Garlicki zmuszony zostaje bowiem przyjechać na posterunek, w którym oczekuje na niego niejaki Tadeusz Olczak twierdzący, że zabił kobietę. Podejrzany podaje wszelkie możliwe szczegóły i dane, a następnie zamknięty w areszcie znika w niewyjaśnionych okolicznościach. Dziwna sprawa w postaci braku zabójcy i brak śladu jakiejkolwiek ofiary, staje się obsesją policjanta.

Janusz Koryl w swojej kolejnej książce postawił sobie bardzo wysoką poprzeczkę, skupiając się na przewrotnym zakończeniu utworu, którego wykonanie można oceniać w dwojaki sposób. "Urojenie" to pełnokrwisty thriller, w którym autor drobnymi kroczkami buduje napięcie, mające swoje ujście w końcowych partiach książki. Ocena całej intrygi, która w zamyśle Koryla winna budzić niedowierzanie, szok i konsternację, zależeć będzie od stopnia doświadczenia czytelnika w obyciu z tego typu lekturami. Otóż czytelnik mający za sobą nawet tylko kilka tego typu książek, w większości przypadków domyśli się w połowie powieści, jakie zakończenie przygotował autor. W moim przypadku tak właśnie było, zarys rozwiązania intrygi nasunął mi się dość szybko, dlatego przyjemność z czytania książki niestety drastycznie spadła. Duży wpływ na przewidywalność zakończenia miał tutaj sam tytuł, wskazujący poniekąd kierunek, w którym będzie zmierzać fabuła, może inna nazwa, byłaby lepszą alternatywą. Z drugiej jednak strony, nie dziwię się osobom, które po przeczytaniu "Urojenia" powiedzą: "Wow, to było coś!". Dlaczego więc taki rozdźwięk? Otóż czytelnicy, którzy nie spotkali się wcześniej z wykorzystanym przez autora motywem, mogą poczuć się zadowoleni z przewrotności konstrukcji fabularnej. Biorąc to wszystko pod uwagę, nie mogę powiedzieć, że "Urojenie" to słaby i przewidywalny thriller. Dla niektórych bowiem będzie doskonałym przykładem jak budować intrygę i zaskoczyć czytelnika niespodziewanym finałem. 

Warto podkreślić, że Janusz Koryl raczy czytelnika wielką dbałością o szczegóły w prowadzonym przez Garlickiego śledztwie. Wartka akcja brnie do przodu, odsłaniając kolejne nieprawdopodobne fakty, które nie trzymają się kompletnie całości. To właśnie detale tworzą cały specyficzny klimat "Urojenia", nieco mroczny i tajemniczy, nie dający się określić jednym przymiotnikiem. Trafionym zabiegiem jest również konstrukcja poszczególnych rozdziałów, w postaci podawania konkretnego miejsca, daty i godziny.

Po lekturze mojej pierwszej książki Koryla pt. "Ceremonia", spodziewałam się kolejnych mocnych wrażeń i specyficznego klimatu, jaki niewątpliwie autor potrafi stworzyć. Mocnych wrażeń zabrakło, jednak klimatem książki nie jestem rozczarowana. "Urojenie" wśród czytelników z pewnością posiadać będzie swoich zwolenników, jak i przeciwników. Wszystko bowiem będzie zależeć od odbioru zakończenia. I każdy co ciekawe, będzie w tej materii mieć swoją rację. Śledztwo aspiranta Garlickiego to lektura na leniwy wieczór, która zapewnia kilka godzin godziwej rozrywki. Warto zajrzeć, nawet dla samego obrazu Rzeszowa ukazanego w utworze.

Janusz Koryl

Za możliwość przeczytania książki dziękuję Wydawnictwu Dreams

Recenzja bierze udział w WYZWANIU

Janusz Koryl - "Ceremonia"

"Dziennikarz jest jak myśliwy, który musi najpierw wytropić zwierzynę, zanim odda jeden celny strzał".

Jak wskazuje powyższy cytat, dziennikarz to alternatywna forma myśliwego. Osoba parająca się taką profesją, stale poluje na nowe tematy do swoich artykułów, by nadawały się na pierwszą stronę. Czasami jednak temat życia zjawia się niespodziewanie i pozornie absurdalny, w konsekwencji poraża swoją realnością. Przekonał się o tym bohater książki Janusza Koryla o tajemniczym tytule "Ceremonia".

Janusz Koryl to prozaik i poeta, mieszkający od 1978 r. w Rzeszowie. Autor jest absolwentem filologii polskiej i z racji swojego wykształcenia przez dekadę pracował jako polonista w jednym z rzeszowskich liceów. W swojej pracy zawodowej wykonywał również zawód dziennikarza, był autorem programów w lokalnym oddziale Telewizji Polskiej, oraz pisał recenzje do ogólnopolskich pism literackich. Na chwilę obecną pracuje jako urzędnik w Podkarpackim Urzędzie Wojewódzkim w Rzeszowie.

Młody, ambitny dziennikarz "Głosu Podkarpacia" - Rafał Kamiński czuje się bezsilny wobec postępującego marazmu w jego życiu. Brak fascynujących tematów, które wzbiłyby jego talent na wyżyny dziennikarstwa, przytłacza go każdego dnia pracy. Tymczasem naczelny gazety otrzymuje anonimowy list, w którym mieszkaniec małej wsi Polana umiejscowionej w Bieszczadach informuje o makabrycznej, corocznej ceremonii jej mieszkańców. Od trzech lat, w Wielki Piątek miejscowa ludność z proboszczem na czele, krzyżuje młodego mężczyznę. Rafał na zlecenie szefa jedzie do Polany sprawdzić tę nieprawdopodobną informację. Okazuje się, że rzeczywistość potrafi być gorsza od najbardziej wymyślnych scenariuszy filmowych.

Szkieletem, na którym opiera się cała fabuła książki Koryla jest motyw tytułowej ceremonii. Muszę przyznać, że pomysł na fanatyczne krzyżowanie ludzi mające wydźwięk czysto religijny, zaskakuje świeżością i intryguje do ostatniej strony. Już za sam pomysł autorowi należą się brawa. Wiadomym jest, że tradycja krzyżowania ludzi sięga dalekiej przeszłości naszej cywilizacji, jednak osadzenie takiej właśnie ceremonii we współczesności, okazało się trafionym w dziesiątkę pomysłem. We współczesności pod postacią hermetycznie zamkniętej wsi w bieszczadzkich lasach, liczącej niespełna stu mieszkańców, znających się wzajemnie na wylot. Autorowi udało się przedstawić klimat Polany w sposób niezwykle realny i rzeczywisty. Wraz z przyjazdem Rafała do wioski, czytelnik wraz z dziennikarzem rozmawia z mieszkańcami, odsłaniając przerażającą prawdę. Koryl podkreśla wymiary religijnego fanatyzmu, które mogą przyjąć najbardziej skrajne formy. Fabuła w tej płaszczyźnie przeraża swoją realnością i wcale bym się nie zdziwiła, gdyby kiedyś okazało się, że takie praktyki mają miejsce w rzeczywistym świecie.

Pomysł rewelacyjny, jednak jego wykonanie nie do końca spełniło moje oczekiwania. Ostatnie partie tekstu ocierają się o absurdalne sytuacje, począwszy od groteskowej akcji policyjnej na wierzchołku Baszty do niezrozumiałego przeze mnie umorzenia śledztwa. W tych aspektach fabuła stała się mało wiarygodna, wywołując spore rozczarowanie. Janusz Koryl postanowił również zastosować w swojej powieści kompozycję otwartą, czym nie do końca mnie przekonał. Aby nie zdradzać całej fabuły, napiszę tylko, że jestem w stanie zrozumieć niedopowiedzenie w kwestii umorzenia śledztwa, nie wzbudza jednak mojego aplauzu tajemnica trumien. W mojej opinii za dużo tutaj tajemnic, jak na jedną powieść. Doceniając nieograniczoną wyobraźnię autora, liczyłam chociaż na częściowe wyjaśnienie zagadki mieszkańców Polany i niestety moja czytelnicza ciekawość nie została zaspokojona. 

Trudno zakwalifikować książkę Janusza Koryla do jakiegokolwiek gatunku literackiego, gdyż "Ceremonia" jest swoistym wymieszaniem kilku odmian epiki. W utworze znajdziecie elementy sensacyjne, szeroko zaakcentowane tło obyczajowe, trochę kryminalnego śledztwa oraz w głównej mierze cechy gatunkowe dreszczowca, inaczej zwanego thrillerem, do którego powieści chyba najbliżej. Język jakim posługuje się autor jest dość prosty, z przewagą dialogów nad opisami.

"Ceremonia" to jeden z lepszych, polskich dreszczowców jakie miałam ostatnio okazję czytać. Bezsprzecznie Janusz Koryl potrafi wykorzystać potencjał swojej wyobraźni, tak by zaskoczyć czytelnika swoim pomysłem. Szkoda jedynie, że zakończenie pozostawia tak dużo znaków zapytania i nie odsłania przynajmniej części tajemnicy. Polecam na pochmurny, lutowy dzień. "Ceremonia" was z pewnością zaskoczy i przerazi.

Janusz Koryl

Za możliwość przeczytania książki dziękuję Wydawnictwu Dreams

Recenzja bierze udział w WYZWANIU